Sa’y

Sa’y, Kâbe’nin doğusundaki Safâ ile Merve denilen iki tepe arasında yürümek demektir. Haccın aslî vâciplerinden biridir, terk edilirse ceza kurbanı kesmek gerekir.

1. Hac sa’yini hac ayları içinde yapmak.
2. Sa’yi geçerli bir tavaftan sonra yapmak.
3. Sa’yi Safâ ve Merve tepeleri arasında yapmak.
4. Sa’ye Safâ’dan başlayıp Merve’de bitirmek.
5. Sa’yin en az dört şavtını yapmak.

Sa’ye Merve tepesinden başlanılmaz. Şayet Merve’den başlanırsa bu şavt geçerli olmaz. Safâ’dan başlanan birinci şavt sayılır.

1. Sa’yi geçerli bir mazereti olmayanların yürüyerek yapması.
2. Sa’yi 7 şavta tamamlamak. Safâ’dan Merve gidiş bir şavt olduğu gibi Merve’den Safâ’ya geliş de bir şavttır.
3. Hac ve Umre sa’yini geçerli bir tavaftan sonra yapmak.
4. Safâ ve Merve arasındaki mesafenin tamamını yürümek.

1. Tavaftan hemen sonra tavaf namazı kılarak sa’y’e başlamak.
2. Sa’y’i abdestli olarak yapmak.
3. Elbisede veya bedende namaza mani bir pisliğin bulunmaması.
4. Her şavtta Safâ ve Merve tepeleri arasındaki iki yeşil direk arasında hervele yapmak. Hervele, koşma ile yürüme arasında canlı, dinç ve çalımlı yürüyüşe denir. Hanımlar hervele yapmazlar.
5. Sa’y esnasında tekbir, tehlil ve salâvat getirmek. Dua etmek.
6. Sa’yin şavtlarını peş peşe yapmak.
7. Her şavtta Safâ ile Merve tepelerine çıkıldığında de yüzünü Kâbe’ye dönüp tekbir, tehlil ve dua etmek.

Tavaf namazını kılıp Zemzem içtikten sonra, tekrar Hacerü’l-Esved’e dönülür, öpülür veya el sürülür, yahut da bunlar mümkün olmazsa uzaktan istilâm edilir. Sonra Safâ tepesine çıkılır. Bakara sûresinin 158. ayeti,

“Safâ ile Merve Allah’ın belirlediği nişanelerdendir. Kim hac veya umre niyetiyle Kâbe’yi ziyaret ederse oraları tavaf etmesinde bir beis yoktur. Her kim de, farz olmadığı halde gönlünden koparak bir hayır işlerse, mükâfatını görür. Zira Allah şükrün karşılığını verir. O, az amele çok mükâfat veren ve her şeyi bilendir.” okunduktan sonra Kâbe’ye yönelik olarak eller havaya kaldırılır ve üç defa tekbir getirilir; tehlil, tahmid ve salâvatlar getirilir ve istenen dualar yapılır. Sonra sa’y etmeye niyet edilerek Merve’ye doğru vakarla yürünmeye başlanır. Yeşil ışıklı iki direk arasında koşma ile yürüme arasında çalımlı çalımlı yürünerek hervele yapılır. Direkler geçilince yine normal olarak vakarla yürünür. Merve tepesine varılır. Burada da Kâbe’ye karşı durulur. Safâ’daki gibi tekbirler getirilir, tahmid, tehlil ve dualar okunur. Böylece sa’y’in bir şavtı tamamlanmış olur. Sonra aynı şekilde Safâ’ya geri dönülür. Gidiş dönüş yolları ayrı ayrıdır. Her şavtta iki yeşil direk arasında hervele yapılır. Yedinci şavt Merve’de tamamlanır. Böylece Safâ’dan Merve’ye 4 gidiş, Merve’den Safâ’ya 3 dönüş yapılmış olur.

Sa’y tavafa bağlı bir vazifedir. Sa’yin geçerli bir tavaftan sonra olması gerekmektedir. Önce sa’y yapılırsa, tavaftan sonra bu sa’yin tekrarlanması gerekir. Tavaftan sonra bir özür veya aşırı yorgunluktan dolayı sa’yin biraz geciktirilmesinde bir mahzur yoktur.

Sa’y şavtlarının sayısında şüpheye düşmek, sa’yin batıl olmasına sebep olur. Sa’yde kaç şavt yatığında şüphesi olan kimse, şavt sayısı hakkında kesin bir kanaate varacağı ümidiyle sa’ye devam eder de sonunda turlarının sayısı konusunda kesin bir kanaate vararak sa’yi yedi tur olarak tamamlarsa, sa’yi sahihtir. Kararsız kalırsa, sa’ye baştan başlaması gerekir. Dolayısıyla şavt sayısının iyi tespit edilmesi gerekir.

Sa’y şavtlarını akılda tutmak için kişinin bizzat kendisinin sayması gerekmez; başka güvenilir birisi de şavtları sayıp aklında tutarsa, yeterlidir. Bununla beraber tesbihle veya bir deftere her şavttan sonra kaydederek de şavt sayısı tespit edilebilir.